Konserwacja ołtarza Wita Stwosza zakończona

W najbliższy piątek zostanie oficjalnie odsłonięte nowe oblicze jednego z najwybitniejszych dzieł sztuki gotyckiej w Europie – ołtarza Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie. Po pięciu latach badań, analiz i przeprowadzeniu pełnego zakresu prac konserwatorskich będziemy mogli podziwiać ołtarz w całej okazałości – z pierwotną kolorystyką, uzupełniony i oczyszczony ze wszelkich dotychczasowych przemalowań i zabrudzeń.

Autentyczne dzieło końca XV wieku jest rzeczą absolutnie wyjątkową. Wyjątkowa zatem musiała być także skala przedsięwzięcia, którego podjęli się m.in. absolwenci i pedagodzy Akademii Sztuk Pięknych. Udział w projekcie wzięli liczni specjaliści z kraju i z zagranicy. Zakładał on szereg badań i analiz z wykorzystaniem metod nieinwazyjnych, m.in. tomografu komputerowego czy lasera, kompleksową konserwację (w tym wszystkich figur i płaskorzeźb) oraz restaurację całości ołtarza.

Ołtarz Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, jak brzmi pełna jego nazwa, powstawał w latach 1477–1489. Dzieło kilkakrotnie w swej historii podlegało pracom konserwatorskim i restauratorskim, co spowodowało nieznaczne zmiany i przekształcenia, m. in. w zwieńczeniu ołtarza. Mimo zmian ołtarz zachował swoją zasadniczą formę oraz założenie ikonograficzne. Jest to tyle wyjątkowe, że – z wyłączeniem epizodu II wojny światowej, gdy retabulum zostało wywiezione na teren III Rzeszy – stoi on w miejscu, do którego zostało pierwotnie przeznaczony, co robi wrażenie szczególnie w kontekście dzieł średniowiecznych. Od lat 40. przy ołtarzu nie podejmowano także żadnych prac konserwatorskich.

dsc0253 fot klaudyna schubert 580

Fot. Klaudyna Schubert

Konserwacja retabulum ołtarza głównego kościoła Mariackiego nie po raz pierwszy ściśle wiąże się z działalnością Akademii Sztuk Pięknych. Sam mistrz Jan Matejko, jako ówczesny dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych, zawarł z parafią Mariacką umowę dotyczącą opieki artystycznej nad wystrojem wnętrza świątyni. W 1932-1933 w skład zespołu ds. odnowienia ołtarza powołano ówczesnego rektora Akademii Józefa Mehoffera oraz profesora Konstantego Laszczkę. Można powiedzieć, że po niemal 150 latach ASP nadal dotrzymuje umowy i trzyma pieczę nad stanem i konserwacją jednego z najwybitniejszych dzieł sztuki. Obecne działania rozpoczęte w 2015 roku i uznane przez Senat Akademii za „ważne wydarzenie konserwatorskie i artystyczne” są przykładem artystycznego kontinuum wiążącego Akademię z ołtarzem mariackim.

Projekt badawczo-konserwatorski prowadzony jest przez Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, jednostkę naukowo-badawczą skupiającą specjalistów wielu dziedzin, w szczególności konserwatorów i badaczy dzieł sztuki (ale także historyków, fizyków, chemików, inżynierów oraz innych naukowców i specjalistów wielu jednostek naukowych). MIK łączy dwa wydziały: Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Instytut reprezentowany jest przez prof. Ireneusza Płuskę oraz dra hab. Jarosława Adamowicza.