Dzień 15 lutego jest ustanowiony Światowym Dniem Świadomości Chorób Nowotworowych Dzieci i Młodzieży. Tego dnia, z inspiracji Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci z Chorobą Nowotworową Koliber, z którym od kilku lat współpracuje Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie,zostanie zainicjowane, dedykowane tym właśnie chorym cykliczne, społecznie zaangażowane, skierowane do jak najszerszej grupy odbiorców wydarzenie artystyczne Zatrzymaj się i zobacz!
Wydarzenie to tworzy przygotowaną przez artystów drugą część II Transdyscyplinarnej Konferencji Jakość życia dziecka z chorobą nowotworową.Etyka relacji - estetyka przestrzeni - skuteczność działania, której współorganizatorami są Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie oraz Stowarzyszenie Koliber. Konferencja odbywała się w dniach 29 i 30 października 2019 r. a w jej głównej, referatowej części, obok naukowców i lekarzy udział wzięli także artyści z Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie - profesorowie i studenci Wydziału Architektury Wnętrz i Intermediów: prof. dr hab. Jacek Cupryś WAW, który wygłosił wykład pt. Intencja - wizja - realizacja. Refleksja wprowadzająca, oraz dr hab. Alicja Duzel-Bilińska, prof. ASP WAW i dr hab. Grzegorz Biliński, prof ASP WI, którzy przedstawili wykład O artystycznym poszukiwaniu ontologii przestrzeni otaczającej chore dziecko.
W panelu dyskusyjnym oprócz głównych prelegentów dialog moderowali między innymi Prodziekan Wydziału Architektury Wnętrz dr hab. Joanna Kubicz, prof ASP i studenci tego Wydziału Aleksandra Boczar oraz studentka dyplomowego roku studiów magisterskich Aleksandra Strączek, której postawa i kilkuletnia praca, w tym artystyczna, a także organizacyjna, którą jako wolontariuszka związana ze Stowarzyszeniem Koliber wykonuje na rzecz dzieci chorych na nowotwory, również stała się inspiracją dla twórców opisywanego, społecznie zaangażowanego wydarzenia artystycznego.
Działania artystyczne pod nazwą Zatrzymaj się i zobacz! są poświęcone właśnie dzieciom oraz młodym ludziom chorym na nowotwory, zwłaszcza tym, którzy przebywają w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Krakowie. W zamyśle autorów nie mają charakteru krzykliwej akcji, czy eventu, lecz stanowią szczególną, intymną, choć odbywaną na odległość „rozmowę”, jaką słowami sztuki chcą z chorymi prowadzić biorący w nich udział artyści. Miejscem tej rozmowy będą znajdujące się w różnych punktach miasta ekrany, na co dzień służące reklamie, tworzące szczególną, publiczną przestrzeń atrakcji. Zamiarem autorów Wydarzenia, którymi jest para artystów Alicja Duzel-Bilińska i Grzegorz Biliński z Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, jest artystyczna ingerencja w tę przestrzeń i stworzenie w niej miejsc z nią kontrastujących, ukazujących istotną dla rozwijania ludzkiej wrażliwości drugą stronę życia, tę, która nie przynosi finansowego zysku, nie dodaje splendoru lecz która boli i przygniata - samotną, opuszczoną i smutną…
Działania uczestniczących w wydarzeniu artystów będą polegały na bezpośrednim wniknięciu w przestrzeń tych reklam i zamiast nich wyświetlaniu wykonanych przez artystów, kontrastujących z barwnym światem pędzącego życia sekwencji filozoficznych zdjęć, fotograficznych narracji i fotograficznych reportaży. Wbrew tradycyjnemu myśleniu treścią tych zdjęć nie będą zwyczajowo kojarzące się z osobami chorymi tak zwane obrazy ze szpitala, czy widoki dzieci podłączonych do aparatury medycznej, lub innych urządzeń wskazujących na ich fizyczną niemoc, ale kadry zatrzymania mikro-chwil i mikro-przestrzeni ich przeżyć, czasem ran samotności, czekania, opuszczenia, a czasem nadziei i marzeń. Autorzy wydarzenia liczą na zatrzymanie się odbiorcy, na chwilę jego pogłębionej refleksji, lecz nie tej łatwej: współczucia nad sytuacją drugiego, ale refleksji nad samym sobą: jako siebie samego wobec sytuacji drugiego.
Słowa rozmowy - fotografie wykonane przez artystów będą pokazywane 15 lutego - w Światowym Dniu Świadomości Chorób Nowotworowych Dzieci i Młodzieży oraz we wrześniu - miesiącu poświęconym tej problematyce i wyświetlane na wszystkich dostępnych wydarzeniu ekranach miasta, w sekwencjach co godzinę przez około 30 do 90 sekund. Po pokazie zdjęciowym na ekran powróci reklama firmy, produktu itp, a po niej znów nastąpi pokaz artystycznych fotografii itd.
Wykonawcami projektu rozpoczynającego to cykliczne wydarzenie są artyści z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz nasi studenci - przyszli artyści, a także artyści z innych uczelni artystycznych, między innymi z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, z Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz artyści niezrzeszeni, którzy każdego dnia do nas dołączają, a także poeta Zenon Fajfer oraz wszyscy, którzy posiadają ekrany reklamujące ich działalność gospodarczą, umieszczone w użytkowanej przez bardzo szeroką publiczność przestrzeni społecznej i zechcą je udostępnić wydarzeniu, a więc Galerie Handlowe, Firmy wynajmujące albo posiadające w Galeriach powierzchnie handlowe lub usługowe, duże sklepy, kina, salony samochodowe, salony mody, galerie sztuki, muzea, teatry, uczelnie akademickie oraz Urząd Miasta Krakowa.
W opisie tego Wydarzenia artystycznego jego autorzy napisali:
Świat, w jakim żyjemy coraz bardziej przyspiesza. Jest wzmożony i pełen atrakcji. Zaspakajanie ciekawości i wszelkich pragnień, kult rzeczy, pęd do dobrobytu, bogactwa oraz doskonałości istnienia w wiecznym młodostanie to najbardziej pożądane praktyki współczesności, które inspiracje i możliwości realizacji czerpią także z coraz ekspansywniej rozwijającej się technologii. Cierpienie i ból - zjawiska uznane za nieprzyjemne, a nawet odstręczające, dotykające nasze biologiczne ciała i nasze dusze, traktowane są jako nieszczęścia, a nawet klęski, o których nie należy mówić, ani ich zauważać i jak tylko to możliwe przesuwać w jak najdalsze rejony życia i wypierać ze świadomości. Zamiast znikać - nasila się niespójny, rozwarstwiający się obraz świata. Emanuje bogactwem witryn z jednej strony, wspaniałością wyposażenia i zaopatrzenia sklepów ułożonych w zwane galeriami promenady handlowe, ulotnym czarem nastrojowych reklam wszystkiego, migotliwym światłem neonów, przepychem frontonów budynków i pulsujących energią ulic, a także wszędobylskich ekranów pokazujących cudownie barwne, podwodne życie, podniebne loty, czy niedostępne zakątki świata. Druga jednak strona tego obrazu zapada się w zagłuszaną hałaśliwym dźwiękiem pędzącego życia daleką ciszę, w niemy cień bolących miejsc świata ludzi w jakiś sposób pokrzywdzonych lub chorych, gdzie brak często nie jest odczuwaniem braku fizycznej rzeczy, lecz ludzkiego serca, zainteresowania i konkretnej pomocy.
Jako artyści wrażliwi na te problemy nie tylko to dostrzegamy, ale chcemy zwrócić uwagę na choćby małą cząstkę tego świata, tę, w której bytują dzieci i młodzież chorzy na nowotwory. Ich los jest nieustannie związany z sytuacją opresji, z niemożnością uczestniczenia w normalnym życiu, uczenia się, zabawy, z ciągłym przebywaniem w szpitalu, z odseparowaniem od domu, rodziców, przyjaciół i kolegów, z samotnością przeżywania choroby, z bólem i wiecznym deficytem nadziei, z wszystkim tym, co podpowiada wyobraźnia. Trzeba ją tylko otworzyć.
Nasze fotografie-obrazy, to „słowa”, które do nich kierujemy.
W wydarzeniu Zatrzymaj się i zobacz! odbywającym się 15 lutego 2020 r. i rozpoczynającym jego cykliczny byt uczestniczą artyści:
Alicja Duzel-Bilińska i Grzegorz Biliński,
Anna Ciołkiewicz - stud. ASP,
Weronika Chrobak - stud ASP,
Aleksandra Drelich - stud. ASP,
Zenon Fajfer,
Jędrzej Jaklik,
Marzena Kolarz - artystka, matka wyleczonego dziecka,
Małgorzata Łuczyna,
Patrycja Maksylewicz,
Krzysztof Maniak,
Elżbieta Wysakowska-Walters
oraz grupa studentów Wydziału Sztuki Mediów UP:
Julia Hołyńska,
Dominika Masłowiec,
Ewelina Płaskonka,
Jessica Szczepańska.
Sekwencje fotograficzne będą pokazywane od 15 lutego 2020 r. na ekranach środków komunikacji miejskiej, na wyświetlaczach miejskich, w Kinie Kijów - jako pokaz poprzedzający projekcje filmowe, na wyświetlaczach w Galerii Bronowice, na wyświetlaczach w głównym budynku Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, jako projekcje na Uniwersytecie Jagiellońskim podczas Zjazdu Pacjentów Kliniki Onkologii i Hematologii Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie, na stronie głównej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, na stronie głównej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, na stronie głównej Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci z Chorobą Nowotworową Koliber oraz na Facebooku: ASP w Krakowie, Miasta Krakowa i Stowarzyszenia Koliber.